Okresowe kontrole profesjonalnych regałów magazynowych są obowiązkiem wynikającym z przepisów prawa. Nie dotyczy to mniej eksploatowanych konstrukcji domowych, chociaż i w takim przypadku warto regularnie sprawdzać stan techniczny mebli do przechowywania – od tego zależy nasze bezpieczeństwo! Na czym polegają przeglądy regałów i jak często należy je wykonywać?
Regały magazynowe powinny podlegać regularnym przeglądom.
Ciężki żywot regału
Dobrej klasy regał magazynowy, który powstaje zgodnie z obowiązującymi normami, będzie dobrze i bezawaryjnie służyć przez długi czas. Takie meble są bezpieczne, jeśli będziemy użytkować je zgodnie z przeznaczeniem oraz stosować się do zaleceń producenta. Pamiętajmy jednak, że tego typu konstrukcje ulegają stopniowemu zużyciu. Na ich walory użytkowe duży wpływ mają warunki eksploatacji. Wilgoć, niska bądź wysoka temperatura oraz narażenie na działanie różnego rodzaju substancji prowadzą do osłabienia konstrukcji oraz pojawienia się korozji. Uszkodzenia mogą pojawić się w efekcie przekraczania nośności regału, częstego przeładowywania towaru oraz w wyniku uderzeń. Efektem mogą być ugięcia belek, wsporników i platform, odchylenie regałów od pionu, oraz wgniecenia i pęknięcia elementów nośnych.
Przeglądy techniczne regałów – dlaczego są konieczne?
Nie trzeba nikomu tłumaczyć, jak niebezpieczne może być uszkodzenie konstrukcji regałowych. Przewrócenie się takiego zestawu z ładunkiem stwarza duże prawdopodobieństwo utraty mienia oraz – co najważniejsze – narażenia życia i zdrowia ludzi. Trudno jest wymienić wszystkie czynniki, które wpływają na obniżenie kondycji regałów, a ich całkowite wyeliminowanie jest niemożliwe. Rozwiązaniem, które zapewnia bezpieczeństwo, jest bieżące kontrolowanie stanu technicznego konstrukcji magazynowych oraz niezwłoczne usuwanie wszelkich stwierdzonych uszkodzeń. Tylko w ten sposób możemy sprawić, że regał będzie dobrze służył przez długie lata.
Regały domowe i profesjonalne
Warto pamiętać, że wymienione wyżej zagrożenia w większym stopniu dotyczą konstrukcji profesjonalnych – stosowanych w dużych firmowych magazynach – niż regałów przeznaczonych do użytku domowego. Meble do domowego garażu, spiżarni lub piwnicy mają mniejsze gabaryty i nośność, są mniej eksploatowane i w mniejszym stopniu narażone na potencjalnie niebezpieczne czynniki. W firmowych halach towar składowany jest często na wielopoziomowych, wysokich na kilka lub kilkanaście metrów konstrukcjach, które razem z ładunkiem mają masę wielu ton. Do tego są one z reguły umieszczone blisko siebie (wywrócenie jednego może spowodować efekt domina), a między nimi regularnie kursują stwarzające zagrożenie wózki widłowe z towarem. Nic dziwnego, że przeglądy eksperckie regałów magazynowych to obowiązek wynikający z przepisów prawa, a nie dotyczy on użytkowników konstrukcji domowych.
Regały magazynowe to zazwyczaj wysokie konstrukcje o dużej nośności.
Przeglądy regałów magazynowych – przepisy
Konieczność systematycznego wykonywania przeglądów profesjonalnych instalacji magazynowych nakładają na użytkowników zapisy prawa pracy oraz ministerialnego rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z nimi pracodawca jest zobowiązany utrzymać miejsca pracy w czystości i porządku, a także zapewnić okresowe remonty i konserwacje pomieszczeń. Ma też obowiązek przeprowadzania systematycznych kontroli stanu bezpieczeństwa i stanu technicznego maszyn i urządzeń technicznych w celu wykluczenia wypadków i sytuacji zagrażających życiu i zdrowiu pracowników.
Bezpieczeństwo zgodnie z normą
Dokumentem, który ściśle precyzuje zasady wykonywania przeglądów regałów magazynowych, jest norma PN-EN 15635 „Stalowe statyczne systemy składowania – Zastosowanie i utrzymanie urządzeń do składowania”. Nie ma ona charakteru obligatoryjnego, w praktyce jednak stosuje się do niej większość firm dysponujących przestrzeniami magazynowymi. Dlaczego? Na pierwszym miejscu jest oczywiście troska o życie i zdrowie personelu. Nie bez znaczenia jest również potrzeba odpowiedniego zabezpieczenia przed uszkodzeniem składowanego na regałach towaru. Warto też pamiętać, że nieprzestrzeganie normy PN-EN 15635 i brak wykonywania okresowych przeglądów może skutkować karami nałożonymi przez Państwową Inspekcję Pracy, utratą gwarancji producenta, a także wstrzymaniem wypłaty odszkodowania przez firmy ubezpieczeniowe.
Norma PN-EN 15635 określa, że przeglądy konstrukcji regałowych powinny być wykonywane z częstotliwością wskazaną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz do roku. Dokument nakłada również na pracodawcę obowiązek wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za bieżące monitorowanie stanu regałów (stanowisko PRSES - Person Responsible for Storage Equipment Safety). Taki pracownik zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji (książka przeglądów i kontroli regałów), w której odnotowywane są działania kontrolne oraz stwierdzone usterki.
Jak często robić przeglądy regałów magazynowych?
Z jaką częstotliwością przeprowadzać przeglądy regałów magazynowych, jaki powinien być ich zakres oraz na kim spoczywa odpowiedzialność za ich wykonywanie? Pod tym względem możemy wyróżnić cztery rodzaje przeglądów:
- przeglądy codzienne – w tym przypadku chodzi o bieżącą kontrolę wzrokową kondycji mebli magazynowych i palet przez wszystkich pracowników obsługi (np. magazynierów i operatorów wózków) oraz niezwłoczne zgłaszanie wszelkich stwierdzonych usterek i problemów właściwym osobom.
- przeglądy cotygodniowe – osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo w magazynie zobowiązana jest do wzrokowej kontroli konstrukcji od posadzki przez całą wysokość w celu wykrycia ewentualnych uszkodzeń. Wszystkie nieprawidłowości powinny być odnotowane w książce przeglądów oraz zaklasyfikowane do jednej z grup ryzyka (więcej poniżej).
- przeglądy comiesięczne – dokładniejsza kontrola regałów powinna być przeprowadzana przez wyznaczonego do tego pracownika raz w miesiącu. W jej trakcie należy rozładować kilka losowo wybranych sekcji oraz przeprowadzić szczegółowe oględziny sekcji, które były wcześniej zasłonięte przez składowany na półkach towar. W czasie takich przeglądów należy również sprawdzić, czy stwierdzone w ramach poprzednich kontroli usterki zostały usunięte.
- przegląd roczny regałów – ekspercki przegląd techniczny regałów magazynowych powinien być wykonywany nie rzadziej niż raz w roku. Te czynności są przeprowadzane przez wykwalifikowanych specjalistów z zewnętrznych firm. Kontrola powinna zostać zakończona sporządzeniem pisemnego raportu, w którym zostaną opisane wszystkie stwierdzone uszkodzenia i braki oraz z sugestie dotyczące dalszego postępowania.
Procedura przeglądów eksperckich
Jak zatem przebiegają wykonywane przez fachowców przeglądy regałów magazynowych i na co zwracają uwagę specjaliści? Pierwszą czynnością jest zapoznanie się z dokumentacją projektową. Następnie fachowcy przeprowadzają wizję lokalną. Podczas niej sprawdzana jest zgodność konfiguracji regałowej z projektem oraz fakt, czy konstrukcje regałowe zostały zmontowane zgodnie z instrukcją. Kontroler weryfikuje również, czy regał używany jest zgodnie z przeznaczeniem - np. czy nie jest nadmiernie obciążony oraz czy zachowano odpowiednią odległość między jednostkami towarowymi a konstrukcją regału.
Podczas kontrolowania kondycji samych regałów oceniany jest stan elementów konstrukcyjnych pod kątem uszkodzeń mechanicznych - wgnieceń, odkształceń, deformacji i pęknięć, a także występowania korozji. Eksperci sprawdzają też odchylenie regałów od pionu, stan połączeń stóp z posadzką oraz trawersów ze słupami, a także kondycję separatorów, odbojników i elementów zabezpieczających konstrukcję. Kontrolowany jest też stan podłoża i kompletność oznaczeń regałów (w tym obecność tabliczek znamionowych).
Raport z kontroli
Na zakończenie procedury kontrolnej powstaje pisemny protokół przeglądu regałów magazynowych. Wzór takiego dokumentu może mieć różną formę. Muszą w nim jednak zostać wskazane wszystkie niezgodne z projektem zmiany konstrukcyjne, uszkodzenia mechaniczne oraz elementy wymagające naprawy lub wymiany. Często dołączona jest też do niego dokumentacja zdjęciowa. Zdiagnozowanie problemów to jeszcze nie wszystko – eksperci zawierają też w dokumencie wykaz rekomendowanych działań, które pozwolą przywrócić konstrukcjom magazynowym pełną sprawność. Firmy przeprowadzające przeglądy eksperckie stosują oznaczenia klasyfikujące stwierdzone usterki na trzech poziomach:
- zielony (najniższy) – element wymaga obserwacji,
- pomarańczowy (średni) – element wymaga podjęcia działań w najbliższym możliwym terminie,
- wysoki (czerwony) – konieczne jest natychmiastowe rozładowanie, zabezpieczenie i wyłączenie regału z użytku.
Choć przeglądy regałów domowych nie są obowiązkowe, zdecydowanie warto je przeprowadzać.Przeglądy regałów domowych
Mimo braku prawnego obowiązku wykonywania okresowych kontroli regałów domowych nie powinniśmy rezygnować z przeprowadzania takich przeglądów we własnym zakresie. Warto kierować się przy tym standardami stosowanymi przez profesjonalnych kontrolerów. Wykonujmy kontrolę wzrokową wszystkich elementów konstrukcyjnych regału za każdym razem, gdy zdejmujemy lub umieszczamy towar na półkach. Zwracajmy przy tym uwagę na stan platform, belek i słupów pod kątem występowania wgnieceń, ugięć, pęknięć i korozji. Nie zapomnijmy o sprawdzaniu, czy regał nie odchyla się od pionu oraz czy ma stabilny kontakt z podłożem. Co jakiś czas rozładujmy konstrukcję, by sprawdzić jakość i stan połączeń zasłoniętych przez składowane na półkach przedmioty. W razie zdiagnozowania drobnych usterek nie zwlekajmy długo z naprawą, gdyż mogą się one szybko powiększyć. Gdy stwierdzimy duże uszkodzenia, niezwłocznie rozładujmy regał i zabezpieczmy go przed przewróceniem - w przypadku poważnych awarii najlepiej wymienić go na nowy mebel.