Praca na drabinie – przepisy BHP

Jakich zasad należy przestrzegać, aby praca na drabinie była nie tylko komfortowa, ale także bezpieczna oraz zgoda z przepisami BHP? Praca na wysokości to czynność, w przypadku której postępowanie zgodnie z obowiązkowymi wytycznymi ma szczególne znaczenie, ponieważ upadek z drabiny, nawet najmniejszej, może być bardzo groźny dla zdrowia. Dodatkowo wypadek na skutek czynności wykonywanych niezgodnie z przepisami BHP często wiąże się z nieprzyjemnymi konsekwencjami zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy.  

Jak głosi przysłowie, przezorny zawsze ubezpieczony, dlatego lepiej zawczasu zapoznać się z obowiązującymi zasadami, a z ich przestrzegania uczynić nawyk. To szczególnie istotne, jeśli zastanawiamy się  jak zrobić drabinę drewnianą lub metalową - warto wiedzieć, jakie normy powinna spełniać, aby praca na niej była bezpieczna.

Prawdziwa sztuka leży w tym, aby zadanie wykonać szybko, sprawnie i bezpiecznie.

Praca na drabinie – BHP to podstawa

Praca na drabinie to zdecydowanie najczęściej spotkany sposób wykonywania zadań, znajdujących się fizycznie poza naszym zasięgiem. Większość z nas przynajmniej raz w życiu korzystała choćby z niskiej drabiny do malowania sufitu, wymienienia przepalonej żarówki, mycia okien lub rozwieszenia zasłon na karniszach. Wiele osób używa ich na co dzień w ramach wykonywanego zawodu – pracując w branży budowlanej czy np. świadcząc usługi monterskie lub serwisowe. Pomimo tego, że drabiny są konstrukcjami raczej nieskomplikowanymi i dobrze wszystkim znanymi, to jednak podczas korzystania z nich ciągle przytrafia się wiele wypadków, co potwierdzają, chociażby wyniki badań i sprawozdań Państwowej Inspekcji Pracy:

Wiele z takich zdarzeń jest oczywiście spowodowane przez niezgodne z przepisami korzystanie z drabin. Często wynika to z połączenia braku odpowiedniego sprzętu, a także nieostrożności lub ignorancji pracownika, czyli kwestii, których można w łatwy sposób uniknąć. Nasz przegląd wytycznych BHP zacznijmy od zagadnień najistotniejszych, na które należy zwrócić uwagę, by zminimalizować ryzyko zagrożenia. 

Przypomnijmy, że w myśl przepisów BHP praca na wysokości zaczyna się już od 1 metra powyżej powierzchni, dlatego nawet wejście na kilka szczebli w celu wykonania najbardziej prozaicznej czynności, powinno wiązać się z zachowaniem szczególnych zasad bezpieczeństwa.

BHP pracy na drabinie – na co zwrócić uwagę

Drabina to narzędzie pracy, od którego zależy nasza stabilność na wysokości. Pierwszym krokiem, jaki powinniśmy podjąć, jest wybór modelu odpowiedniego do wykonywania zadania, a następnie sprawdzenie jego stanu technicznego i sposobu rozstawienia. Sposób działania powinien być zgodny z zaleceniami producenta. Ma to szczególne znaczenie przy produktach bardziej zaawansowanych – wysuwanych lub wieloczęściowych. 

Warunki, jakie powinna spełniać drabina w miejscu pracy, wynikają nie tylko z przepisów, ale także zdrowego rozsądku. Nie powinno się nigdy stosować modeli niewiadomego pochodzenia, nieposiadających certyfikatów potwierdzających bezpieczeństwo, a także niesprawnych:

• z pogiętymi prowadnicami, 
• z brakującymi lub prowizorycznie naprawionymi szczeblami 
• z wystającymi ostrymi elementami
• bez elementów antypoślizgowych
• łatanych lub naprawianych w sposób inny niż na serwisie u producenta

Nawet sprawna, ale niezgodnie z przeznaczeniem zastosowana drabina – za mała lub innego typu budowy – może prowadzić do groźnych sytuacji. Nie bez powodu producenci mają w swoich ofertach wiele rodzajów drabin o różnych parametrach. Profesjonalnych – od przystawnych, przez teleskopowe i drabino-rusztowania, aż po modele 2- i 3-elementowe. Możemy wybierać również wersje domowe – 2-, 3-, 4- czy nawet drabiny 8-stopniowe. Mogą one różnić się nie tylko konstrukcją, ale także rodzajem zabezpieczeń, materiałem, z którego je wykonano, liczbą szczebli i co ma szczególne znaczenie, wysokością roboczą i maksymalną nośnością. 

Zawsze szukajmy konstrukcji jak najlepiej dopasowanych do naszych potrzeb. 

Upadek z drabiny – na co zwrócić uwagę, aby go uniknąć

1. Wyposażenie, które istotnie poprawiają bezpieczeństwo pracownika i minimalizują ryzyko przypadkowego wypadku:

• odzież robocza, 
• jaskrawa kamizelka, 
• antypoślizgowe buty BHP z odpowiednią podeszwą, wkładkami antyprzebiciowymi i noskami, 
• hełm ochronny, 
• szelki bezpieczeństwa, jeśli praca powyżej wysokości 2 metrów na drabinie rozstawnej i powyżej 4 metrów na drabinie przystawnej. 

2. Odpowiednia wysokość drabiny – ma ona pozwolić na wygodne osiągnięcie wysokości roboczej, bez konieczności wychylania się. Konstrukcja powinna także zapewniać bezpieczne podparcie.  Warto przy tym pamiętać, że wchodzenie na drabiny rozstawne powinno być możliwe jedynie do wysokości 80 cm poniżej górnego końca podłużnic, a drabiny przystawne do 50 cm poniżej tego poziomu.

3. Stan techniczny – już o tym wspominaliśmy, ale to szczególnie istotne. Drabina nie może być uszkodzona, niekompletna lub ustawiona w niebezpiecznym miejscu (na krawędzi, nierównym terenie itd.,)

4. Dodatki zapewniające bezpieczeństwo – antypoślizgowe wstawki na szczeblach oraz nóżkach, mechanizm zapobiegający rozsunięciu się lub przewróceniu się drabiny. Wszystkie te elementy powinny działać. Listę wartych uwagi akcesoriów do drabin wypisaliśmy w dedykowanym artykule.

5. Zabezpieczone miejsce pracy – nawet najlepiej zabezpieczona drabina zda się na nic, jeśli inny pracownik, znajdujący się na dole w nią wpadnie lub ją przestawi. Dobrze jest poinformować osoby współpracujące, że działamy na wysokości, a ktoś nas asekuruje.

6. Trzy punkty podparcia – bezpieczna praca na wysokości wymaga trzech punktów podparcia, czyli dwóch stóp na szczeblach i jednej ręki na poręczy. Natomiast podczas wchodzenia lub schodzenia – jednej stopy na szczeblu i dwóch dłoni na poręczach. 

7. Instruktaż stanowiskowy – pracownik musi być zapoznany z potencjalnymi zagrożeniami, bezpiecznymi metodami wykonania pracy, a także korzystania z urządzeń, w tym drabiny. 

8. W przypadku drabin przystawnych należy także dopilnować tego, aby jej ustawienie spełniało wymogi BHP pracy na wysokości. Taka konstrukcja powinna stać na stabilnym podłożu, wystawać minimum 75 cm powyżej miejsca, przy którym jest ustawiona, a także zachowywać ustawienie 65-75 stopni nachylenia względem podłoża.

Praca na drabinie - instrukcja BHP, czyli czego zabraniają przepisy podczas wykorzystywania drabin w pracy:

• Korzystania z drabiny rozstawnej jako przystawnej.
• Ustawiania drabiny przystawnej na śliskiej powierzchni lub na elementach lekkich, łatwych do przestawienia.
• Ustawiania drabin w miejscach niebezpiecznych – przy maszynach i urządzeniach, zamkniętych drzwiach, niezabezpieczonych przejściach.
• Wchodzenia lub schodzenia tyłem, czyli plecami do szczebli.
• Wykonywania z drabiny przystawnej robót murarskich i tynkarskich na wysokości powyżej 3 metrów.
• Samodzielnego noszenia drabiny dłuższej niż 4 metry długości.
• Wykonywania robót malarskich z drabiny rozstawnej, na wysokości powyżej 4 m.
• Rozstawiania drabin na ruchomym podłożu, typu palety, cegły, dźwigi, rusztowania, łyżki koparek, pomosty robocze.
• Wykonywania prac w bezpośrednim sąsiedztwie napowietrznej linii energetycznej bez posiadania zezwolenia.
• Przerabiania i naprawiania drabin we własnym zakresie oraz malowania drabiny drewnianej.
• Używania drabin metalowych podczas burzy.

Na jaką wysokość można wejść bez uprawnień?

Wiele osób zastanawia się, czy praca na drabinie jest pracą na wysokości. Nie jest to, co prawda, duże rusztowanie, jednak przepisy dokładnie opisują wspomniane zagadnienie. Warto się z nimi zapoznać, ponieważ jasno określają one zasady, służące zachowaniu bezpieczeństwa. W myśl reguł zawartych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, praca na drabinie powyżej 1m uznawana jest już za pracę na wysokości.

Praca na drabinie a badania wysokościowe

Praca na drabinie do 1 m nie jest jeszcze traktowana jako praca na wysokości. Powyżej 1 metra sytuacja ulega zmianie, co oznacza, że pracownik musi mieć orzeczenie o braku przeciwwskazań do wykonywania tego typu działań. Pracodawca w skierowaniu wręczanym kandydatowi musi określić, czy będzie on musiał wykonywać czynności na drabinach sięgających 3 metrów i wyżej, czy niższych. Praca powyżej 3 m wymaga stosownych badań, ponieważ jest to już znaczna wysokość. Co więcej, w każdym przypadku przyszły pracownik musi odbyć również odpowiednie szkolenie stanowiskowe, podczas którego dowie się, w jaki sposób bezpiecznie wykonywać swoje obowiązki.